კურდღელზე ნადირობა

კურდღელი ჩვენში მეტნაკლები რაოდენობით, თითქმის ყველგან მოიპოვება. გვხვდება ყველა ვერტიკალურ ზონაში, გარდა ალპურის ზედა ზონისა და მყინვარების მიმდებარე ტერიტორიაზე. განსაკუთრებით ეტანება გაშლილ ადგილებს, ველებსა და ნახევარუდაბნოებს, ბორცვებსა და მთისპირებს. არ ერიდება არც ტყის მასვიებს, მაგრამ მაინც ტყის პირებს ამჯობინებს. უყვარს ბუჩქნარი, ჩალიანი და კულტურული ლანდშაფტები.

კურდღელი საშუალო ზომის ცხოველია, მისი წონა 5-6 კგ-ს აღწევს. მაკეობს წელიწადში სამჯერ (თბილი ზამთრის პერიოდში ოთხჯერასც) . მაკეობა 45-48 დღეს გრძელდება. ბადებს 2-3 თვალხილულ ბალნით შემოსილ ნაშიერს. ვინაიდან კურდღელს მუდმივი საცხოვრებელი სორო არ გააჩნია, იგი ბაჭიებს მოფარებულ ადგილზე ტოვებს და დრო და დრო აკითხავს მათ გამოსაკვებად. ლიტერატურაში არის ცნობები იმის შესახებ, რომ ბაჭიებს შეიძლება სრულიად უცხო დედალმა კურდღელმაც მოაწოვოს. ახალგაზრდები სწრაფად ვიტარდებიან და თვე-თვენახევარში სრულიად დამოუკიდებელ ცხოვრებას იწყებენ. სქესობრივ სიმწიფეს 1 წლის ასაკში აღწევენ. ცოცხლობენ 10 წლამდე.

ეს ცხოველი მხოლოდ მცენარეებით იკვებება. თბილ პერიოდში ისინი ნორჩ ბალახს, ჯეჯილს და ახალგაზრდა ყლორტებს ჭამენ; არ ერიდებიან ბოოსტნებში შესვლას და ეტანებიან კომბოსტოს, სტაფილოსა და სხვა ბოსტნეულს. ძამთრობით მათი საკვები ძირითადად ხის ქერქი და ახალგაზრდა ტოტებია.

ბუნებაში კურდღელს ბევრი მტერი ჰყავს. მათზე ნადირობას არ თაკილობს არც ერთი ოთხფეხა მტაცებელი და ზოგიერთი ფრთოსანიც, განსაკუთრებით ქორი და არწივი. მაგრამ ამ ცხოველის ყველაზე დიდი მტერი აღვირახსნილი ბრაკონიერობაა - ღამე მანქანის ფარების შუქზე და პროჟექტორებით ნადირობა. ზოგ შემთხვევაში ასეთი მონადირეები ათობით კურდღელ კლავენ და თითქმის სპობენ მას. მისი რიცხოვნობის შემამცირებელი სხვა ფაქტორებიდან უნდა აღინიშნოს ჰელმინთოზით დაავადებები, რომლებიც ხშირად კურდღლის მასობრივ სიკვდილიანობას იწვევს.

კურდღელზე თავისუფალი ნადირობა 1960 წელს აიკრძალა. გასული საუკუნის 70-იან წლებში ნადირობის ინსპექცია სპეციალურ ლიცენზიებს გასცემდა მეტად შეზღუდული რაოდენობით, შემდეგში ესეც შეწყდა. ახლა კი მასზე ნადირობა მხოლოდ სპეციალურ სანადირო მეურნეობებშია დაშვებული.

ამ ცხოველზე ნადირობის რამდენიმე წესი არსებობს. ყოველგვარ ნადირობას თავისი მოტრფიალეები ჰყავს. ვის არ ესიამოვნება შემოდგომის პირს მწყერზე, ტყის ქათამზე ან კაკაბზე ნადირობისას მოულოდნელად წამომხტარი კურდღლის მონადირება. ან იმ წუთებს რა დაგვავიწყებს, როცა უცნაურ პოზაში ნაბულზე მდგომ მეძებართან მისულს, ბრძანების ხმაზე ფრინველის მაგივრად გრძელყურა ნაცარა დაგელანდება და სროლის შემდეგ რამდენიმე მალაყზე გადასული, ადგილზე დარჩება. ხოლო მდევრების შეწყობილი ხმით ნადევნი კურდღლისათვის გზის მოჭრა და ადგილის კარგად შერჩევა ხომ ბევრისთვის შეუცვლელი სიამოვნებაა? და ა.შ. არიან ისეთი მონადირეებიც, რომლებიც კურდღელს მათთვის დამახასიათებელ ადგილებში უძაღლოდ ეძებენ და საკუთარი გამოცდილების წყალობიტ შედეგსაც აღწევენ. მოკლედ განვიხილოთ თითოეული მათგანი.

უძაღლო მონადირეებისათვის ყველაზე ხელმისაწვდომი ფესდაფეხ ნადირობაა. ამ შემთხვევაში შედეგიანი ნადირობა მონადირისგან ფიზიკური გამძლეობის გარდა გარკვეულ ცოდნასაც მოითხოვს. პირველ რიგში კი კურდღლისთვის დამახასიათებელი, სავარაუდო საწოლი ადგილების ზუსტად შერჩევას. საერთოდ ცნობილია, რომ კურდღელი დასაწოლად ისეთ ადგილებს ირჩევს, სადაც მას საფრთხის თავიდან აცილება შეუძლია. იგი ყოველთვის პირით ქარის მიმართულებით წვება და მოახლოებულ საშიშროებას შორიდან გებულობს. ამიტომ იმ ადგილებში, სადაც ეჭვობთ, რომ კურდღელი შეგხვდებათ ყოველთვის ქარის საწინააღმდეგოდ უნდა იმოძრაოთ. ამ შემთხვევაში კურდღელი უფრო ახლოს მიგიშვებთ და ძნელადაც გაგეპარებათ. დიდი მნიშვნელობა აქვს ამინდის ფაქტორსაც. თბილ, ნესტიან ამინდში იგი გაცილებით მაგრად წევს და შედარებით ახლოს უშვებს მონადირეს; დიდი ყინვაში კი, როგორც წესი მასთან მიახლოება ძალიან ძნელია, რადგან ადრე დგება და სასროლი მანძილის მიღმიდან იპარება.

კურდღელზე ფეხდაფეხ ნადირობისათვის ყველაზე ხელსაყრელი თოვლიანი ამინდია, თუ თოვა საღამოს პირს ან ადრე ღამით შეწყდა, მაშინ ცხოველები მთელი ღამის განმავლობაში აქტიურად არიან და შესაბამისად თოვლზე მოძრაობის მთლიან მარშუტს კვალზე ტოვებენ. ასეთ კვალს გრძელი კვალი ჰქვია. თუ თოვა გვიან ღამით ან ადრე გამთენიისას გადაიღო, მაშინ კვალზე კურდღლის მოძრაობის მხოლოდ ბოლო მონაკვეთი რჩება; ეს უკვე მოკლე კვალია. რომელიც მონადირეებისათვის ნამდვილი მისწრებაა. იგი კარგად იკითხება და ცხოველის პოვნა გაცილებიტ იოლია. კურდღლის კვალი სხვა ცხოველების კვალისაგან ადვიი გასარჩევია, ის როცა გარბის წინა ფეხებს უკანებს შუა ატარებს. ამგვარად გადაადგილებისას მის კვალზე უკანა თათის ანაბეჭდები უფრო წინაა ხოლმე ვიდრე წინასი.

კურდღელი სხვადასხვა შემთხვევაში განსხვავებული ტიპის კვალს ტოვებს.

საკვებ კვალზე თათების ანაბეჭდები შედარებით შემჭიდროებულია და ერთგვარ ბილიკს წააგავს.